• vanessa

“Νιώθω συνεχώς ενοχές και τύψεις” Μια φράση που μου εκμυστηρεύετε συχνά στις συνεδρίες.

Με τα χρόνια να περνούν, τη ζωή να κυλά σε γρήγορους ρυθμούς και τους εαυτούς μας να φθείρονται, είναι λογικό να έρχονται στιγμές στις οποίες αναρωτιόμαστε αν κάνουμε σωστά όσα έχουμε αναλάβει στην καθημερινότητα. Είμαστε ok στους ρόλους της ζωής μας ως σύζυγοι/σύντροφοι, γονείς, εργαζόμενοι ακόμα και ως φίλες/οι; 

Αν νιώθετε το συναίσθημα αυτό να σας κατακλύζει, τότε έχετε σύμπλεγμα ενοχής.  Ένα σύμπλεγμα ενοχής αναφέρεται σε μια επίμονη πεποίθηση ότι έχετε κάνει κάτι λάθος ή ότι θα κάνετε κάτι λάθος. Εκτός από τα συνεχή συναισθήματα ενοχής και ανησυχίας, ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συναισθήματα ντροπής και άγχους.

Ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί να έχει αληθινές διαστάσεις, όπως να έχει προκαλέσει ένα άτομο πόνο ή να επικεντρώνεται σε φανταστική ή αντιληπτή ενοχή. Οι άνθρωποι που έχουν σύμπλεγμα ενοχής πιστεύουν ότι τα δικά τους λάθη έχουν πολύ πιο σοβαρό αντίκτυπο από ό,τι έχουν πραγματικά.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ενώ ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί να είναι οδυνηρό, δεν αναγνωρίζεται ως ξεχωριστή κατάσταση στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5).

Η υπερβολική ενοχή σχετίζεται με μια σειρά από καταστάσεις ψυχικής υγείας όπως: κατάθλιψη, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) και διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).

Τι είναι η ενοχή

Περιγράφεται ως ένα συνειδητό συναίσθημα που περιλαμβάνει αρνητικές αξιολογήσεις εαυτού, συναισθήματα αγωνίας και αποτυχίας.

Σημάδια:

• Ανησυχία
• Κλάμα
• Αϋπνία
• Μυϊκή ένταση
• Ενασχόληση με λάθη του παρελθόντος
• Μετάνοια
• Στομαχικές διαταραχές

Ένα σύμπλεγμα ενοχής μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα άγχους, κατάθλιψης και στρες, τα οποία εκδηλώνονται με: δυσκολία στον ύπνο, απώλεια ενδιαφέροντος, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και κοινωνική απόσυρση.

Οι διαρκείς ενοχές, είναι πιθανό να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη συνολική ευημερία των ανθρώπων. Με την πάροδο του χρόνου, αναπτύσσεται μια αίσθηση ανεπάρκειας, η οποία οδηγεί σε αδυναμία επίτευξης στόχων (μικρών ή μεγάλων). Ίσως νιώσετε ότι δεν σας αξίζει να προχωρήσετε και μπορεί να εμπλακείτε σε συμπεριφορές με σκοπό να “τιμωρείτε” τον εαυτό σας για τα λάθη σας.

Αιτίες που προκαλούν ενοχές 

Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν σε ένα σύμπλεγμα ενοχής. Μερικοί από αυτούς περιλαμβάνουν:

Άγχος:

Εάν έχετε έντονο άγχος, τότε πιθανόν να αξιολογήσετε αρνητικά τον εαυτό σας με τρόπους που οδηγούν σε αισθήματα ενοχής και τύψεις.

Παιδικά βιώματα: Παιδιά που μεγαλώνουν με γονείς που ασκούν έντονη κριτική, είναι τελειομανείς και έχουν υψηλές προσδοκίες, είναι πολύ πιθανό να αναπτύξουν συναισθήματα ενοχής.

Θρησκεία:

Κάποιες θρησκευτικές παραδόσεις βασίζονται στο αίσθημα ενοχής ως τρόπο να υποδείξουν ότι ένα άτομο έχει κάνει κάτι λάθος.

Κοινωνική πίεση:

Αν αισθάνεστε ότι οι άλλοι σας κρίνουν για τα πράγματα που έχετε κάνει, μπορεί να μείνετε με αισθήματα ενοχής και τύψεων. 

Ενοχές – Τύποι:

Υπάρχουν διάφορες μορφές ενοχή. Ας δούμε αναλυτικά ποιες είναι αυτές:

Φυσική ενοχή:

Αν διαπράξατε πραγματικά ένα λάθος και αισθάνεστε άσχημα για αυτό, η ενοχή είναι μια φυσιολογική ανταπόκριση. Αυτός ο τύπος ενοχής μπορεί να είναι προσαρμοστικός και ίσως σας παρακινήσει να αναλάβετε δράση. Για παράδειγμα, να ανακουφιστείτε ζητώντας συγγνώμη ή αλλάζοντας μια προβληματική συμπεριφορά. *Αν αυτές οι ενέργειες δεν αντιμετωπιστούν με τρόπο που να σας επιτρέπει να προχωρήσετε, μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήματα επίμονης ενοχής που παρεμβαίνουν στη ζωή σας.

Δυσπροσαρμοστική ενοχή:

Μερικές φορές οι άνθρωποι αισθάνονται ένοχοι για πράγματα που δεν είναι υπό τον έλεγχό τους. Για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνονται ένοχοι που δεν ανέλαβαν δράση για να αποτρέψουν κάτι που θα μπορούσαν να έχουν προβλέψει. Παρόλο που δεν θα μπορούσαν πραγματικά να κάνουν τίποτα, εξακολουθούν να αισθάνονται έντονα συναισθήματα λύπης, ντροπής και ενοχής.

Ένοχες σκέψεις:

Όλοι έχουμε αρνητικές σκέψεις, ωστόσο μερικές φορές ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν αισθήματα ενοχής για τέτοιου είδους σκέψεις. Ακόμη και αν δεν ενεργούν με βάση αυτές, μπορεί να φοβούνται ότι σημαίνει ότι θα το κάνουν ή ότι οι άλλοι θα μάθουν για τις “κακές” σκέψεις τους.

Υπαρξιακή ενοχή:

Ένας τύπος υπαρξιακής ενοχής είναι γνωστός ως ενοχή του επιζώντος. Μερικές φορές οι άνθρωποι βιώνουν ένα σύμπλεγμα ενοχής επειδή τα πάνε καλά ενώ οι άλλοι που τους ενδιαφέρουν όχι. Αυτό μπορεί να προκύψει π.χ αν κάποιος επιβιώσει από ένα ατύχημα κατά το οποίο άλλοι τραυματίζονται. Ίσως συμβεί επίσης όταν άλλοι άνθρωποι βιώνουν κακοτυχία ενώ εσείς όχι.

Αντιμετώπιση αισθημάτων ενοχής

Είναι σημαντικό να λάβετε βοήθεια για να προστατεύσετε την ψυχική σας υγεία και την ποιότητα της ζωής σας συνολικά. Αν αντιμετωπίζετε και εσείς συμπτώματα ενοχής που παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά σας και σας προκαλούν δυσφορία, απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.  c